Донор жадынамасы
ҚАН-тірі дәрі. Оны құйған кезде науқастың денесіндегі қорғаныс күштері мен ағзаның зат алмасу процестері артады. Қанның бірегейлігі, ол қазіргі ғылымның жетістіктеріне қарамастан, ТАПТЫРМАЙТЫН болып табылады. Оның жалғыз көзі дені сау адам - ДОНОР.
ТЕК БІР АДАМНЫҢ ҚАНЫ БАСҚА АДАМНЫҢ ӨМІРІН САҚТАЙ АЛАДЫ
Қиындық күтпеген жерден келеді және сіз оған алдын-ала дайын болуыңыз керек. Кейде науқастың өмірі минутпен санарлықтай, ал донорлық қанның болмауы қалпына келтірілмейтін салдарға әкелуі мүмкін. Дер кезінде көмек көрсету үшін Қан орталығында үнемі донорлық компоненттер мен қан препараттарының жеткілікті қоры болуы және сақталуы тиіс. Егер Қан орталығында тұрақты түрде қан тапсыратын донорлар жеткілікті болса, онда әрбір адам ауру немесе жарақат жағдайында қажетті қан өнімдері бар екеніне сенімді бола алады.
ДОНОРЛЫҚТЫҢ ПАЙДАСЫ ТУРАЛЫ
Адам ағзасы үлкен компенсаторлық мүмкіндіктерге ие және қан беру кезінде жоғалған заттар мен жасушалық элементтер кешенін тез қалпына келтіреді. Бұл ретте донорлар өзін жақсы сезінеді, көңіл-күйі және еңбекке қабілеттілігі сақталады.
Донорлардың арасында жүрек-тамыр жүйесі аурулары, өз қанын бөлуге дағдыланбаған адамдарға қарағанда 9 есе аз кездеседі. Мерзімді қан донациялары донордың ағзасына жағымды ынталандырушы әсер етеді, жасартатын әсер береді.
ҚАУІПСІЗ ДОНОРЛЫҚ ЕРЕЖЕСІ
Заманауи қан орталығындағы донорлық – дені сау адамдар үшін мүлдем қауіпсіз процесс және бірқатар қарапайым, бірақ өте маңызды ережелерді сақтауды талап етеді, біз оларды Сіз үшін арнайы жадынамаға жинап қойдық. Оларды сақтай отырып, сіз қан тапсырғаннан кейін жағымсыз реакциялардан аулақ бола аласыз. Қан тапсырар алдында әр уақытта осы жадынаманы қарап шығуға кеңес береміз.
КІМ ДОНОР БОЛА АЛАДЫ?
- 18 жастан асқан және салмағы 60 кг-нан асатын кез-келген сау адам денсаулығына қауіп төндірместен үнемі қан тапсыра алады.
- Сіз жаңа алынған қанды немесе оның компоненттерін – тромбоциттерді (плазмотромбоцитоферез) тапсыра аласыз. Бұл жағдайда қанның барлық басқа компоненттері сізге қайтарылады.
- Сіз жаңа алынған қанды әр 2 ай сайын, ал тромбоциттерді екі апта сайын денсаулығыңызға қауіп төндірмей, ауырсынусыз және психологиялық тыныштықта бере аласыз.
- Донорлыққа қатысу үшін Сізге жеке басты куәландыратын құжатты көрсету қажет.
- Қанды донациялау рәсімінің ұзақтығы орта есеппен 30 минутты, тромбоциттер мен эритроциттерді -1,5 сағаттан аспайды.
- Қанды немесе оның компоненттерін донациялау алдында жеңіл, майсыз тамақ және алкогольсіз сусындар қабылдау ұсынылады. Диетадан майлы, қуырылған, ащы, ысталған, сүт өнімдерін, майды алып тастаңыз. Аш қарынға қан тапсырмаңыз!
- Процедурадан бір сағат бұрын темекі шегуден аулақ болыңыз.
КЕЛЕСІЛЕР БОЛҒАН ЖАҒДАЙДА, ҚАН ТАПСЫРМАҢЫЗ:
- Сізде өткен алты айда бірден артық жыныстық серіктес болса
- Сіз жақсы білмейтін серіктеспен жыныстық қатынаста болсаңыз
- Сіз коммерциялық секс қызметкерлерімен жыныстық байланыста болсаңыз
- Сіз еркексіз басқа еркекпен жыныстық қатынасқа түссеңіз
- Сіз жыныстық жолмен берілетін аурулармен ауырсаңыз
- Сіз осы уақытқа дейін есірткі қолдандыңыз ба
- Сіз В немесе С вирустық гепатиттерімен, мерезбен, туберкулезбен, бруцеллезбен ауырсаңыз
- Сізде жүрек ауруы, онкологиялық патология, эпилепсия, гемофилия, қант диабеті бар болса
- Сіз соңғы 48 сағат ішінде алкоголь қабылдасаңыз
- Сіз соңғы 3 күн ішінде өзіңізді нашар сезінсеңіз
- Сіз соңғы 72 сағат ішінде аспирин, анальгин және басқа да ауырсынуды басатын және қабынуға қарсы препараттарды қабылдасаңыз
- Сіз соңғы айда ЖРВИ, тұмау, тонзиллитпен ауырсаңыз
- Сіз шаршауды сезінесіз, сондай-ақ түнгі ауысымда жұмыс істесеңіз
ЕСІҢІЗДЕ БОЛСЫН, ауруды жасыру немесе денсаулығыңыздың жай-күйі туралы бұрмаланған ақпарат қан тапсыру нәтижесінде жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін.
БІЛУ МАҢЫЗДЫ
Қан мен оның компоненттерін тәжірибелі және білікті мамандар дайындайды. Жұмыс кезінде тек бір реттік және стерильді материал қолданылады. Донор үшін жұқтыру қаупі жоқ!
- Сізге анықтама беріледі, оның негізінде Сіз екі күндік демалысты, қан тапсырған күні және жылдың кез келген басқа күнінде қосымша күнді ала аласыз. (ҚР 23.11.2015 жылғы № 414-V ҚРЗ және ҚР ДСМ 07.07.2020 жылғы №360 VI "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Кодексі, 203-208 баптары). Қосымша күнді пайдалану жайында алдын ала өзіңіздің басшыңызбен келісу қажет.
- Инъекция орнына Сізге қысым таңғыш қолданылады, оны 2 сағат ішінде алып тастауға болмайды. Медициналық персоналдың бақылауымен 5-10 минут демалу керек.
- Егер Сіз басыңыздың айналғанын сезінсеңіз, дереу қан орталығының қызметкерлеріне хабарлаңыз. Өзіңізге көмектесудің ең оңай жолы - отыру және басыңызды тізенің арасына түсіру немесе жату және аяғыңызды басыңыздан жоғары көтеру. Егер басыңыз айналса, жүруге тырыспаңыз.
- Қан донациясынан кейінгі алғашқы тәуліктерде көбірек сұйықтық ішуге кеңес береміз. Алкоголь ұсынылмайды.
- Қан донациясынан кейін 2 сағат бойы темекі шекпеңіз.
- Донациядан кейін 24 сағат ішінде физикалық және психоэмоционалдық жүктемелерді, экстремалды және қауіпті қызмет түрлерімен (биіктік және су асты жұмыстары, пилоттау, дайвинг және т.б.) байланысты жұмыс пен хоббиді шектеу керек.
- Егер сіз үйге келгенде өзіңізді нашар сезінсеңіз, дереу дәрігерге қаралыңыз. Және Қан орталығына телефон арқылы хабарлаңыз:
- Гемопоэтикалық дің жасушаларының донорларына арналған ақпарат
Олардан адамның барлық қан жасушалары – эритроциттер, лимфоциттер, тромбоциттер, миелоциттер және басқалар пайда болады. Бұл жасушалардың сүйек кемігі мен иммундық жүйенің зиянды әсерінен зақымдалған функцияны қалпына келтіру қабілеті өлімге әкелетін тұқым қуалайтын және жүре пайда болған иммун тапшылығын, алмасу ауруларын, гематологиялық және онкологиялық ауруларды емдеуге болашағы бар, сондықтан қоршаған ортаның зиянды факторларына ұшыраған кезде қан жасушаларының хромосомаларында өзгерістер болады, нәтижесінде олар дифференциация мен қалыпты қан жасушаларына жетілу қасиетін жоғалтады және бақылаусыз көбейе бастайды.
Бұл жағдай лейкоз немесе қанның қатерлі ауруы деп аталады. Дәрі-дәрмектермен қалпына келтіруге немесе ұзақ мерзімді денсаулығын жақсартуға қол жеткізуге болады, бірақ кейде бұл мүмкін емес. Содан кейін өмірді құтқарудың жалғыз жолы гемопоэтикалық дің жасушаларын трансплантациялау болып табылады.
Қазақстанда жыл сайын 300-ден астам адам сүйек кемігін трансплантациялауды қажет етеді, олардың жартысы балалар мен жасөспірімдер.
Гемопоэтикалық дің жасушалары донорларының ұлттық тіркелімі (ГДЖ)
Тіркелім ГДЖ трансплантациясын қажет ететін пациенттер үшін жасалады. Ол қажет болған жағдайда сүйек кемігінің доноры болуға келісім берген адамдар туралы ақпараттан тұрады. Мұндай тіркелімдер барлық дамыған елдерде, сондай-ақ өз азаматтарына әлемдік деңгейде медициналық көмек көрсеткісі келетін елдерде бар. Мысалы, Арменияда бүгінгі таңда 30 мыңнан астам донор, Ресейде – 80 мыңға жуық, Германияда 7,7 миллион адам донор ретінде тіркелуге келісім берді, АҚШ-та 11,8 миллион. Барлық ұлттық тіркелімдер жалпы саны 36 миллионнан астам доноры бар халықаралық тіркелімге біріктірілген. 2011 жылы ақпараттық ресурс – www.bmds.info – Bone marrow donor search (далее – BMDS) құрылды. Бұл Ресей-Қазақстан ресурсы теңгерімді негізде Ресей мен Қазақстан тіркелімдерінде ГДЖ-нің туыс емес донорын іздеу мүмкіндігі үшін арналған.
ГДЖ донорларының тізіліміне қалай кіруге болады
Басқа адамның өмірін сақтап қалуға мүмкіндік беремін деп шешкен кез келген адам сүйек кемігінің доноры бола алады. Ол үшін сізге: – бұл басқа адамдардың өмірін сақтау үшін қаншалықты маңызды екенін түсіну; – тіркелу кезінде 18 жастан асқан және 45 жастан кіші болуы қажет.
Гемопоэтикалық дің жасушаларының донорлығы туралы нені білу маңызды
Көбінесе адамдар өздерінің гемопоэтикалық дің жасушаларының донорлығына қатысты хабарсыздығына байланысты кейбір мәселелерінде қателеседі.
Ең жиі кездесетін қате түсініктердің бірі - бұл жасушалар омыртқадан алынады деген ой. Осылайша, гемопоэтикалық дің жасушаларының донорлығы қауіпті болып көрінуі мүмкін.
Гемопоэтикалық дің жасушаларының көзі клиникалық мақсаттар үшін сүйек кемігін, перифериялық қанды және плацентарлы қан (кіндік қаны) пайдаланады.
ГДЖ көзін таңдау реципиенттің негізгі ауруының сипатына, донордың қалауына және клиникалық қарсы көрсетілімдердің болуына байланысты.
Сүйек кемігін алу кезінде тиісті ауыртпайтын жансыздандыру жүргізіледі.
Сүйек кемігін тапсыру әдетте қауіпсіз және донор өзін жақсы сезінеді. Аздаған асқынулар мен жағымсыз әсерлер донорлардың салыстырмалы түрде аз бөлігінде кездеседі. Трансплантация үшін ГДЖ көзі ретінде перифериялық қан жиі қолданылады. 3-6 күн ішінде дәрілік заттармен жұмылдырудың әсерінен қанда ГДЖ-ның саны тез артады. Лейкоферез арқылы перифериялық қанның дің жасушаларын алу ауруханаға жатқызуды және жалпы ауырсынуды басуды қажет етпейді.
Плацентарлы (кіндік) қанның ГДЖ ұрықжолдас бөлінгеннен кезде немесе кейін 1-3 минут ішінде орындалады.
Екінші жиі кездесетін қате түсінік - үйлесімді донорды табу оңай деп санау, осыған байланысты көптеген адамдар Тізілімге кірудің қажеті жоқ деп санайды. Шын мәнінде, туыс емес екі үйлесімді адамды табу ықтималдығы, жоғарыда айтылғандай, 1:10000.
Сондықтан әрбір жаңа донордың тіркелуі - бұл біздің балаларымыз бен жақындарымыздың сауығып кетуіне үлкен мүмкіндік.
Әрқайсымыз осы әлемде өте маңызды адам екенімізді есте ұстайық, өйткені біз бірігіп ҒАЖАЙЫТЫ жасай аламыз.
Біздің балаларымыз бен жақындарымызға тек өзіміз ғана көмектесе алатын ортақ қайғымызға дәл сіз қол ұшын бересіз деп үміттенеміз. Бізге Сіздің ақшаңыз емес, Сіздің жанашырлығыңыз қажет, өйткені жанашырлық тек адамдарға ғана тән.
«Облыстық қан орталығы» КМК
Қарағанды қ., Шахтерлер даңғ.
Гемопоэтикалық дің жасушаларының донорларына кеңес беру:
жексенбіден басқа, күн сайын сағат 8.00-ден 17. 30-ға дейін
Телефон: 50-30-33
Сайт: www.donorblood.kz